Nabycie spadku po zmarłym

Spadek, dziedziczenie, testament, zachowek– to określenia, które większości z nas są znane, słyszeliśmy je, są w potocznym użytku… okazuje się jednak, iż w sytuacjach, w których mielibyśmy dokładnie określić, co znaczą powyższe pojęcia lub skorzystać z przysługujących nam praw to pojawia się problem.

Warto zatem nieco wnikliwiej przyjrzeć się podstawowym zagadnieniom z zakresu prawa spadkowego. Rodzina denata ma wiele spraw do rozwiązania po śmierci bliskiej osoby, sprzątanie mieszkania po zmarłym jest tylko jednym z wielu problemów. Jak wygląda nabycie spadku? 

Prawo spadkowe zostało uregulowane przez polskiego ustawodawcę w Kodeksie cywilnym, natomiast dziedziczenie jako czynność jest dookreślona w Kodeksie postępowania cywilnego. W prawie spadkowym znajdziemy między innymi: zasady dziedziczenia ustawowego oraz testamentowego, zasady odrzucania oraz przyjmowania spadku, zasady dotyczące wniesienia o zachowek oraz krąg osób uprawnionych do nabycia spadku.

Czym jest spadek po zmarłej osobie?

W kodeksie cywilnym możemy przeczytać, iż spadek to ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci przechodzących na jego następców prawnych. Przekładając język prawniczy na język bardziej potoczny, można powiedzieć, iż śmierć lub odejście osoby fizycznej nie powoduje automatycznego wygaśnięcia jej długów, wierzytelności czy innych praw rzeczowych.

Wręcz przeciwnie- prawa te przechodzą na inne, najczęściej spokrewnione z umarłym osoby. W codziennym rozumieniu spadek często jawi się nam jako bogactwo, korzyści materialne, które osoba zmarła pozostawiła po sobie.

Rzeczywistość w wielu przypadkach okazuje się być bardzo bolesna, gdyż spadek to także długi, obciążenia oraz inne prawa obligujące spadkodawców do poniesienia określonych kosztów.

Na jakiej podstawie można otrzymać spadek?

Prawo przewiduje wielość rozwiązań, w przypadku kiedy dowiemy się o tym, iż zostaliśmy szczęśliwymi lub nieszczęśliwy spadkobiercami. W przydatku porozumienia spadkobierców- wszelkie procedury, zarówno potwierdzające jak i odrzucające spadek, mogą zostać sprawnie i szybko przeprowadzone.

Sytuacja ulega znacznej komplikacji kiedy spadkobiercy są skłóceni czy ledwo co się znają. Spadek można odrzucić w całości, przyjąć wprost lub przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Co to dokładnie oznacza?

W przypadku przyjęcia spadku wprost ograniczenie odpowiedzialności przyjmującego spadek za długi spadkowe właściwie nie występuje. W tym przypadku niestety trzeba się liczyć, z tym że nie tylko przyjmujemy korzyści, ale także  jesteśmy gotowi na poniesienie większych lub mniejszych strat.

Odrzucenie i przyjęcie spadku

Odrzucenie spadku zwalnia nas z jakiejkolwiek naszej odpowiedzialności- w tym przypadku odrzucamy ewentualne korzyści oraz nie narażamy się na straty. Rezygnacja ze spadku powinna zostać złożona przed sądem lub notariuszem w formie ustnej lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Co ważne- spadek można odrzucić w terminie 6 miesięcy od momentu powzięcia przez daną osobę informacji lub wiedzy, że została spadkobiercą.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza nieco odpowiedzialność za długi spadkowe. Okazuje się bowiem, że jeżeli osoba zmarła pozostawiłaby długi przekraczające wartość majątku, wówczas zobowiązania te zostaną spłacone tylko do wartości otrzymanego spadku.

Popularny artykuł na blogu Kastelnik: Co robić, kiedy dojdzie do zgonu w domu?

Jeśli natomiast majątek przewyższy wysokość długów to wtedy po sporządzeniu przez komornika spisu inwentarza, spłaceniu zobowiązań- osoba dziedzicząca ma szansę otrzymać pozostałe aktywa pozostawiającego spadek.

Warto w tym miejscu wspomnieć, iż odrzucenie lub przyjęcie spadku najczęściej wiąże się z koniecznością dopełnienia wielu formalności przed sądem, natomiast przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie wymaga żadnych dodatkowych działań czy oświadczeń, gdyż to „domyślny” sposób dziedziczenia.

Kto otrzymuje spadek po zmarłym?

W zależności czy dziedziczenie następuje z mocy ustawy czy na podstawie testamentu krąg spadkobierców może być różny. Dzięki testamentowi można właściwie dowolnie rozporządzać swoim majątkiem. Inaczej jest już w przypadku braku testamentu, kiedy zasady dziedziczenia ustanawia ustawa. Oczywiście w kręgu ustawowych spadkobierców znajdują się najbliższe osoby spadkodawcy.

Nowelizacja ustawy spadkowej znacznie poszerzyła krąg spadkobierców, gdyż obok najbliższej rodziny: małżonka, dzieci, rodziców oraz rodzeństwa i ich dzieci- dziedziczyć po zmarłej osobie mogą także dziadkowie spadkodawcy, a w razie ich braku- ich zstępni, czyli dalsze wujostwo czy kuzynostwo.

Podatek od spadku- należy płacić czy nie?

Na koniec warto wspomnieć, iż otrzymanie spadku pociąga za sobą najczęściej obowiązek podatkowy, choć w niektórych przypadkach spadkobiercy mogą liczyć na pewne zwolnienia. Zwolnieni z zapłaty podatku najbliżsi członkowie rodziny testatora: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierbowie, rodzeństwo i inni wymienieni w ustawie.

Muszą jednak zgłosić nabycie spadku na odpowiednim formularzu naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego w odpowiednim czasie. Zagadnienia podatkowe w kontekście spadków i darowizn stanowią źródło odrębnej regulacji prawnej i tam są szeroko opisane.

Najczęściej zadawane pytania – FAQ

Wszystkie poruszone powyżej kwestie związane z dziedziczeniem oraz spadkiem stanowiące zaledwie ułamek wiedzy w tym zakresie, mogą okazać się jednak przydatne i stanowić będą bazę do naszych, indywidualnych, dalszych rozważań i poszukiwań.

Warto czasem wcześniej sięgnąć do pewnych zagadnień prawnych, ponieważ w sytuacjach, w których mogą faktycznie nam być potrzebne- często nie mamy głowy, jesteśmy zdenerwowani, zestresowani czy smutni- bo akurat dotyczą one często dość nieprzewidywanej materii- momentu śmierci bliskiej osoby, która pociąga za sobą szereg następstw prawnych.