Obszerna historia ozonu i polski akcent w sprawie ozonowania  pomieszczeń

Ostatnia pandemia spowodowała, że tematyka dezynfekcji pomieszczeń stała się bardziej popularna. Zgłębiają jej tajniki nie tylko specjaliści. Coraz częściej mówią o niej ci, dla których jeszcze do niedawna stanowiła pojęcie dość mgliste. Przy okazji poruszania tematu odkażania pojawia się także określenie ozonowanie pomieszczeń.

Ozonowanie polega na wprowadzeniu do pomieszczenia stężonego ozonu, który niszczy bakterie, wirusy i grzyby. Wysoka reaktywność ozonu powoduje, że jest on skuteczniejszy niż wiele innych środków dezynfekcyjnych, takich jak środki chemiczne czy promieniowanie UV.

W zamieszczonym artykule poruszymy tematy historyczne dotyczące warstwy ozonowej,  protokołu montrealskiego, zastosowaniu ozonu w branży dezynfekcji pomieszczeń po zmarłych a na koniec uchylimy rąbka tajemnicy związanego z polskim akcentem na temat ozonowania.  Zapraszamy do lektury.

Na wstępie wyjaśnijmy pojęcie “czym jest ozon” i jaka jest jego rola w przyrodzie i naszym codziennym życiu? Ozon został odkryty w roku 1840 przez niemieckiego chemika Christiana Friedricha Schonbeina. 

Podczas przeprowadzanych  badań wyczuł on niezwykle specyficzną woń w powietrzu laboratorium. Swoje odkrycie nazwał „ozeinem” od greckiego słowa „zapach”. Kolejne badania doprowadziły do przełomu, który miał miejsce w 1873 roku. Odkryto wtedy niezwykłe właściwości ozonu w likwidacji szkodliwych drobnoustrojów oraz wirusów.

Skąd bierze się ozon wykorzystywany do dezynfekcji

Ozon to bezwonny gaz i jest on odmianą tlenu, który posiada o jedną cząsteczkę więcej niż tlen atmosferyczny. Jego symbol to – O₃. Cząsteczki ozonu, zwanego inaczej potrójnym tlenem, mają ładunek delta dodatni oraz delta ujemny. Są one niestabilne i szybko przekształcają się w tlen. Proces ten trwa około 30 minut. Doskonale rozpuszcza się w wodzie. Dużo lepiej niż dwucząsteczkowy tlen.

Gdzie występuje ozon? 

Ozon występuje w atmosferze ziemskiej. Najwięcej, bo 90% ozonu znajduje się na wysokości od dziesięciu do pięćdziesięciu kilometrów od powierzchni naszego globu. Jest to znana nam wszystkim warstwa ozonowa. Pozostała ilość ozonu gromadzi się w troposferze, czyli warstwie rozciągającej się do wysokości dziesięciu kilometrów od powierzchni ziemi. W obu warstwach ozon jest tym samym rodzajem tlenu, pełni jednak zupełnie inne role.

Jaka jest rola ozonu w stratosferze? 

W warstwie atmosfery tj. stratosferze, gdzie tworzy on tzw. strukturę ozonową absorbuje znaczną część szkodliwego  promieniowania ultrafioletowego UV-B. Dzięki temu życie na ziemi jest możliwe i bezpieczne. W troposferze natomiast ozon jest zanieczyszczeniem powietrza i jako taki ma negatywny wpływ na człowieka i inne żyjące organizmy. Najwyższe stężenie ozonu występuje wiosną i latem. Wtedy bowiem, jest dużo słońca, a temperatura jest bardzo wysoka.

Ozon w środowisku naturalnym 

Niszczycielska gospodarka człowieka powoduje, że niezbędna do życia warstwa ozonowa staje się coraz cieńsza.  Od lat 70. XX wieku do atmosfery dostają się bardzo szkodliwe substancje. Związane są one z nasiloną eksploatacją między innymi chłodziarek, klimatyzatorów czy gaśnic.

Zubożenie warstwy ozonowej najbardziej daje się odczuć na biegunie południowym. Zjawisko nasila się w okresie od sierpnia do listopada. Tworzy się tzw. dziura ozonowa, o której niejednokrotnie słyszałaś pewnie w telewizji. Widać ją na zdjęciach satelitarnych z kosmosu.

Zmniejszenie się poziomu ozonu powoduje, że niebezpieczna ilość promieniowania UV dociera do powierzchni naszej planety. A to wywołuje olbrzymie szkody w życiu żywych organizmów, w tym człowieka. Zaburzone zostaje funkcjonowanie ekosystemów wodnych i lądowych. Cykle biochemiczne i łańcuchy pokarmowe nie działają tak, jak powinny. Promienie ultrafioletowe emitowane w nadmiarze szkodzą też roślinom i mocno spada wydajność w rolnictwie.

Jak możemy chronić warstwę ozonową?

Czy wiesz, że cieńsza warstwa ozonowa ma także wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt? Jej zubożenie oznacza osłabienie odporności organizmu, nowotwór skóry oraz zaćmę. Dlatego tak ważne jest podjęcie kroków naprawczych, mających na celu ochronę warstwy ozonowej.

Za ich początek uważa się podpisanie, w dniu 16 września 1987 roku, tzw. protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową. Na jego mocy rozwinięte państwa świata zobowiązały się do ograniczenia emisji substancji szkodzących warstwie ozonowej, w określonych granicach czasowych. Pod ustaleniami protokołu podpisali się przywódcy 160 państw naszego globu w tym Polska.

Jakie są właściwości odkażające ozonu?

Mając doskonałe  właściwości utleniające, ozon jest bardzo dobrym i skutecznym środkiem dezynfekującym. Zabija wirusy, bakterie, grzyby i pleśnie. Gdy spotka zanieczyszczenia, które krążą w powietrzu, wchodzi z nimi w reakcję chemiczną i likwiduje je, poprzez utlenianie.

Trzecia cząsteczka ozonu jest bardzo reaktywna, szybko wchodzi w związki ze szkodliwymi substancjami. Najpierw rozkłada je na mniej złożone, po czym całkowicie niszczy. Ozon, który pozostaje po tym zabiegu, powraca do postaci dwucząsteczkowego tlenu, neutralnego dla środowiska.

Ozon dociera do wszystkich zakamarków, nawet tych najtrudniej dostępnych. Można go stosować nawet tam, gdzie funkcjonują delikatne instalacje i urządzenia elektroniczne. Nie niszczy on struktur maszyn, z którymi ma kontakt, ale niszczy warstwę lipidową patogenów.

Skutecznie likwiduje także przykre zapachy np. zapach nikotyny, spalenizny po pożarze czy odór po zmarłym. Ważne, iż, nie maskuje go, lecz bezpowrotnie unicestwia, przywracając ponownie świeżość powietrza. Na zakończenie warto wspomnieć, iż ozonowanie jest bezpieczne zarówno dla ludzi, jak i środowiska naturalnego.

Gdzie sprawdzi się ozonowanie jako sposób dezynfekcji?

Zdolność  tri tlenu do zabijania niepożądanych drobnoustrojów wykorzystywana jest między innymi przy sprzątaniu mieszkań po zamarłych  oraz oczyszczaniu wody. Ozon gazowy doskonale rozpuszcza się w wodzie. Spala on bakterie, wirusy i grzyby. Utlenia także rozpuszczone w wodzie mangan i żelazo. Utleniając związki organiczne, poprawia też smak i zapach wody. Działając w ten sposób, ozon nie wytwarza żadnych szkodliwych substancji poreakcyjnych. To wyjątkowo ważne zjawisko.

Działanie bakteriobójcze ozonu zostało także wykorzystane w przeprowadzaniu dezynfekcji różnego rodzaju pomieszczeń. Są to zakłady przemysłowe, budynki użyteczności publicznej, sale kinowe, apteki, szpitale czy środki komunikacji miejskiej.

Gdzie znajduje zastosowanie?

• Ozonowanie pomieszczeń w zakładach pracy;
• Ozonowanie mieszkania;
• Ozonowanie szkoły,
• Ozonowanie przedszkola;
• Ozonowanie firmy;
• Ozonowanie powierzchni biurowych.

Jakie usługi można realizować z pomocą ozonu?

Ozon znajduje szereg zastosowań w wielu gałęziach przemysłu i w różnych branżach. Np. szpitale często używają tej metody, jako alternatywy do zamgławiania pomieszczeń nadtlenkiem wodoru. Szybkość przeprowadzeniu zabiegu jest tutaj dużym atutem.

Wiele specjalistycznych firm sprzątających używa ozonu do usuwania zapachu spalenizny, który spotkać możemy po wybuchu ognia w domu. Sprzątanie po pożarze nie mogło by być skutecznie zrealizowane bez generatora ozonu. Po dokładnym wyczyszczeniu spalonych powierzchni, ale jeszcze przed remontem specjaliści zalecają wykonanie ozonowania po pożarze.

Czyszczenie ścian po pożarze i usuwanie zapachu spalenizny 

Dobrej jakości ozonator, bez wątpienia jest maszyną, która pomoże nam w usunięciu nieprzyjemnego zapachu po pożarze w domu. Oczywiście czyszczenie suchym lodem po pożarze np. sadzy na ścianie jest pierwszym etapem jaki musimy przeprowadzić.

Kiedy powierzchnia jest już całkowicie czysta można przystąpić do dekontaminacji za pomocą ozonu. Tu ważne jest by osiągnąć odpowiednio wysokie stężenie ozonu. Detektor powinien pokazać wartość minimum 40 ppm. Tylko takie wysokie parametry ozonu w powietrzu są w stanie wyeliminować skutecznie zapach spalenizny.

Sprzątanie po zmarłych — dezynfekcja mieszkań za pomocą ozonu

Skuteczność ozonu została także doceniona  przez specjalistów, którzy sprzątają po zmarłych. Odkażanie powierzchni za pomocą tego gazu daje bardzo dobre rezultaty i na stałe wpisana została w katalog usług oferowanych przez firmy sprzątające po zgonach. Ozon zabija wszelkie szkodliwe drobnoustroje i szkodliwe związki chemiczne związane ze zgonem człowieka.

Dezynfekcja po zmarłych za pomocą ozonu likwiduje także słodkawy odór, który towarzyszy po śmierci. W trakcie usługi niezbędny jest pomiar stężenia ozonu, który wykonuje się za pomocą specjalistycznych detektorów. Po jego poprawnej aplikacji pomieszczenia są ponownie bezpieczne i na powrót gotowe do zamieszkania. Na koniec wystarczy kilkudziesięciominutowe wietrzenie, aby można było cieszyć się z wcześniej przeprowadzonych prac.

Dlaczego w sprzątaniu po zgonach pomaga ozonowanie?

Po śmierci człowieka mamy do czynienia z powstaniem chorobotwórczych związków chemicznych, które mają negatywny wpływ żywe organizmy. Gdy ciało po zgonie leży przez dłuższy czas, dochodzi w nim do rozkładu tkanek ludzkich, po których wędrują przeróżne bakterie.

Dzieje się tak, ponieważ nie funkcjonuje już układ odpornościowy, który zazwyczaj nad nimi panuje i je ogranicza. Mieszkanie, w którym doszło w jakimś stopniu do rozkładu ciała, np. po samotnym zgonie powinno być jak najszybciej zdezynfekowane i nie można pod żadnym pozorem w nim przebywać.

Jedną z faz pośmiertnych jest powstanie tzw. plam opadowych, w tym czasie dochodzi do produkcji toksycznych substancji. I tu dochodzimy do sedna sprawy- często stosowaną do odkażania metodą jest właśnie ozonowanie po zmarłych.

Jaką przewagę ma ona nad innymi formami dezynfekcji? Jest ekologiczna i niedługo po jej zastosowaniu możemy powrócić do pomieszczenia. Warto nadmienić, iż ozonowanie należy wykonywać wyłącznie przez przeszkolone osoby, które posiadają sprawny i atestowany sprzęt.

Przemysłowe generatory ozonu o mocy 80 g./h potrafią w szybkim czasie zdezynfekować duże pomieszczenie. Przydaje się to w szczególności w przypadku zgonu w pracy, gdzie mamy do czynienia z halami w zakładach produkcyjnych, czy też zakładowych stołówkach. Odkażanie ozonem nie tylko usuwa szkodliwe mikroorganizmy, ale i również brzydkie zapach towarzyszące zjawisku, jakim jest śmierć.

Gdzie kupić ozon?

Ozonu do dezynfekcji nie kupujemy w butlach turystycznych typowych do przechowywania np. butanu czy propanu. Bez względu na to, w jakim celu używany jest ozon, zawsze wytwarzany jest on za pomocą specjalistycznego urządzenia tzw., generatora ozonu. Niektóre źródła podają, iż ozonator to maszyna, którą wymyślił największy wynalazca wszech czasów Nicola Tesla.

Ten mieszkający od 1884 roku w Stanach Zjednoczonych człowiek odkrył prąd zmienny i był wielkim intelektualnym wyzwaniem dla Thomasa Edisona, którego odkrycia bazowały na możliwościach prądu stałego. Tak więc do dezynfekcji – ozonu nie możemy kupić w butli z gazem.

Fakty i mity na temat ozonu 

• Ozonu nie możemy wdychać – fakt;
• Ozon nie jest toksycznym gazem – mit;
• Telenoterapia ozonem ma właściwości lecznicze – fakt;
• Ozon już powyżej stężenia 0,5 ppm jest szkodliwy – fakt;
• Ozon nie jest skuteczny w walce z wirusami – mit;
• Ozon jest skutecznym środkiem do dezynfekcji skażonych powierzchni – fakt
• Nie można ozonować krwi ozonem – mit.
• Właściwości ozonu mogą być szkodliwe lub pozytywne – fakt;
• Ozonu do dezynfekcji nie kupuje się sklepie – fakt.

Henryk Olszewski — polski akcent w dziedzinie ozonowania 

W Polsce wielkie zasługi w dziedzinie poznawania możliwości ozonu miał profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Henryk Olszewski. Wynalazł on między innymi kaskadową metodę skraplania gazów. Prace przy budowie profesjonalnego ozonatora na dobre ruszyły po 1873 roku. 

Odkrycie ozonu i metod jego wykorzystywania dało ludziom narzędzie do skutecznego i bezpiecznego przeprowadzenia dezynfekcji. Także tej po zmarłych. Dzięki niej osoby zlecające sprzątanie po zgonie specjalistycznej firmie mogą być pewne, że ozonowanie uczyni pomieszczenia bezpiecznymi. Polski akcent w tworzeniu generatora ozonu natomiast może być dla nas powodem do dumy.

Najczęściej zadawane – pytania

Ozonowanie zaczęło być stosowane w przemyśle na szeroką skalę w latach 60. XX wieku, kiedy opracowano urządzenia umożliwiające wytwarzanie dużej ilości ozonu. Początkowo proces ozonowania był stosowany przede wszystkim w przemyśle spożywczym, gdzie wykorzystywano ozon do oczyszczania wody. W późniejszych latach zaczęto wykorzystywać ozonowanie również w innych dziedzinach przemysłu, ale kiedy małe ozonatory trafiły do odbiorców prywatnych, pojawiły się wątpliwości. Oto wybrane pytania